تحلیل و بررسی ویژگی‌های اخلاقی شمس به استناد مقالات

اخلاق شاخه‌ای از فلسفۀ عملی است. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و به روش فیش‌برداری، با رویکرد توصیفی‌تحلیلی، شخصیت شمس را با تکیه بر چند صفت غیراخلاقی بارز از جمله کبر، طمع، بی‌مایگی در سخنوری، تندخویی و تندگویی و بی‌ادبی به استناد مقالات شمس بررسی کرده است. دلیل انتخاب این صفات ازآن‌رو بود که با توجه به صحبت‌های خود شمس در مقالات، این صفات جزء صفاتی بود که شمس از سوی مردم عوام به آن‌ها متصف بود و این موضوع شمس را آزرده‌خاطر می‌کرد. لذا این مقاله با تشریح هریک از این صفات غیراخلاقی و آوردن نمونه‌هایی از سخنان شمس و آوردن دلایل کافی از خود مقالات، ضمن رد چنین رذایل اخلاقی از وی، اخلاق‌مداری وی را به اثبات رسانده و معلوم نموده که همۀ این ویژگی‌ها اتهامی بیش نبوده است. شمس معلم اخلاق ماهری بوده که عدول او از دایرۀ ادب، دلیل موجهی داشته است. وی فردی به‌غایت متواضع، بی‌طمع، بی‌نفاق، مهربان و سخنور بوده که دنیا با همۀ زرق‌وبرقش، نمی‌توانست دل صادق او را بلرزاند. پژوهش حاضر فضایل اخلاقی مقابل آن رذایل را در وجود شمس اثبات کرده و نشان داده که وی از نظر اخلاقی، فرد معتدلی بوده و از این لحاظ مثل اکثر عرفا و حکما بر اخلاق ارسطویی تکیه زده است.